संपादकीय : लोकशाहीर अण्णाभाऊ साठे – संघर्ष, साहित्य आणि समाज परिवर्तनाचे

              संपादकीय लेख

          स्मिता डाबरे

           मुख्य संपादिका 

आज १ ऑगस्ट. हा दिवस म्हणजे केवळ एका साहित्यिकाचा जन्मदिवस नाही, तर एका चळवळीचा, एका आवाजाचा आणि एका क्रांतीचा उदयदिन आहे. लोकशाहीर अण्णाभाऊ साठे हे नाव केवळ साहित्याच्या क्षेत्रात नाही, तर समाज परिवर्तनाच्या लढ्यातही अजरामर आहे.

अण्णाभाऊंचा जन्म कोल्हापूरजवळील वटेगाव येथे १ ऑगस्ट १९२० रोजी झाला. उपेक्षित समाजातील अंधारात जन्म घेऊनही त्यांनी आपल्या लेखणीने आणि आवाजाने लाखो जनतेला जागं केलं. शिक्षणाचं दुर्भाग्य पदरात पडलं, पण त्यांची प्रतिभा आणि अनुभव हेच त्यांच्या लेखणीचे शस्त्र बनले.

त्यांचे "फकिरा", "चीनच्या कम्युनिस्ट क्रांतीवरचे प्रवासवर्णन", "सांगते ऐका" यांसारखे साहित्य हे फक्त शब्दांचे संग्रह नव्हते, ते त्या काळातल्या पीडितांचं वास्तव होतं. त्यांनी समाजाच्या तळागाळातल्या माणसांची व्यथा, वेदना, आकांक्षा आणि बंडखोरी आपल्या ओघवत्या शैलीत मांडली.

सामाजिक अन्याय, जातीय शोषण, वर्गभेद याविरुद्ध त्यांनी शब्दशस्त्र उगारले. ते केवळ लेखक नव्हते, तर शाहीर होते – त्यांनी जणू "शब्दांची क्रांती" केली. त्यांच्या पोवाड्यांनी आणि जलशांमधून त्यांनी लाखो लोकांच्या मनात नवसंजीवनी दिली.

डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांचे विचार त्यांना प्रेरणादायी वाटत. म्हणूनच त्यांनी आयुष्यभर बहुजन समाजाच्या हक्कासाठी, श्रमिक वर्गाच्या सन्मानासाठी लेखणी व वक्तृत्व यांचा उपयोग केला.

आज, जेव्हा आपण "समाजमाध्यमे", "डिजिटल क्रांती", आणि "साहित्य संमेलने" बोलतो, तेव्हा आपण अण्णाभाऊंसारख्या पुरोगामी विचारवंतांचे स्मरण केलं पाहिजे, ज्यांनी कोणताही बडेजाव न करता फक्त वास्तव बोललं.

अण्णाभाऊ साठेंचं जीवन म्हणजे संघर्ष आणि सर्जनशीलतेचा संगम आहे. त्यांचे विचार आजही मार्गदर्शक ठरतात — कारण आजही समाजात विषमता, अन्याय, शोषण याचं अस्तित्व आहे. अण्णाभाऊ आपल्याला आठवण करून देतात की, साहित्य म्हणजे केवळ सौंदर्य नव्हे, तर समाज परिवर्तनाचं प्रभावी माध्यम आहे.

                 🙏 सारांश

आज अण्णाभाऊ साठे यांची जयंती आहे. ही केवळ एक स्मरणरूप दिवस नसून, त्यांचं विचारपथ घेत पुढे जाण्याची नवी प्रेरणा आहे. त्यांच्या शब्दांनी लढा दिला, आपल्या कृतीने तो पुढे नेऊया.